Definitief ontwerp voor gebiedsontwikkeling Loodswezensite

Zondag 24 september 2023

Het college heeft het definitieve ontwerp voor de heraanleg van de Loodswezensite goedgekeurd. Als alles vlot verloopt starten de werken aan het openbaar domein daar in het najaar van 2024.

De Loodswezensite is een van de zeven deelgebieden die onderdeel zijn van het masterplan Scheldekaaien. Het projectgebied grenst in het westen aan de Schelde en in het oosten aan de Tavernier- en Van Meterenkaai. In het noorden en het zuiden sluit het aan op de andere deelgebieden van de Scheldekaaien.

In het ontwerp van Bureau Bas Smets wordt de kade vergroend als een park met verschillende tuinen en worden de voormalige vlieten (Brouwersvliet, Sint-Pietersvliet en Koolvliet) opnieuw visueel uitgewerkt, als verbindingen tussen stad en stroom. Langs weerszijden ervan wordt het namenmonument ter herdenking van de overleden Antwerpse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog geïntegreerd. 

Schepen voor stadsontwikkeling en voorzitter van AG Vespa Annick De Ridder: “Met heerlijk erfgoed dat verwijst naar de rijke geschiedenis van de Antwerpse haven en als scharnierpunt tussen de Schelde, de binnenstad en het Eilandje is de Loodswezensite een prachtlocatie. Het definitief ontwerp maakt duidelijk dat maximale vergroening, verwijzen naar de historische vlieten en integratie van een herdenkingsmonument deze ambitieuze herontwikkeling aan de Scheldekaaien een knappe nieuwe dimensie geeft.”

Groen ontwerp met tuinen en zicht op Schelde

De site tussen het Noorderterras en de Bonapartesluis wordt gekenmerkt door enerzijds de unieke locatie langs de Schelde en anderzijds de historische vlieten die deze site doorsnijden. Deze voormalige binnenstedelijke havens zijn nog zichtbaar in het huidige stratenpatroon. De zes lineaire muren die op de locaties van de voormalige vlieten komen, zijn de uitgelezen plek voor het namenmonument.

In het ontwerp van het gehele openbaar domein vormen de vliettuinen langs de stadszijde de 'entrees’ tot het projectgebied, met elk een eigen identiteit. Langs die vliettuinen zijn de verschillende deelgebieden zichtbaar: 

• De zone met pocketparken rond het Loodswezengebouw en de Boeienloods onderscheidt zich van de rest van de kaaien door de opmerkelijke erfgoedwaarde en de sterke relatie met het water. Een keermuur met zittrappen beschermt het Loodswezenmonument tegen het stijgende waterniveau. Aan stadszijde komt een glooiende, ommuurde stadstuin die aansluit op de stad. De Boeienloods zal op een subtiele manier, en met respect voor het erfgoed, mee onderdeel van de waterkering vormen. 
• De zone met de zogenaamde ‘Scheldetreden’, een trappenpartij, is bruikbaar als zit- en rustplek, maar bij gelegenheid ook voor kleinere, serene evenementen of ceremonies. De plek kenmerkt zich door grote oppervlaktes aan groen.
• De zone met ligweide is met zicht op de Schelde uniek en uitnodigend. Ook vanaf de Schelde laat het ontwerp zich duidelijk lezen met een lagergelegen gedeelte met uitgestrekt gazon en een hoger gelegen landschap met hoogstammig groen. Er wordt een cirkelvormig zitelement dat refereert aan de vroegere Stenen Kraan, verwerkt in de helling van de weide. Aan stadszijde wordt het talud beplant als buffer naar de achterliggende Kaaiweg.
• In het meest zuidelijke deel komt een bus drop-off zone voor maximaal 10 bussen voor toeristen van de cruiseschepen. Deze zone wordt gescheiden door een serene vliettuin met een brede groenbuffer. 

In afwachting van deze grondige transformatie van het openbaar domein werd afgelopen jaar al een voorlopige verpozingsgraszone aan het water gecreëerd.

Integratie waterkering

Het verhogen van de waterkering in het kader van het Sigmaplan is een van de redenen voor de heraanleg van de Loodswezensite. Het ontwerp hangt dan ook samen met de landschappelijke integratie van de ophoging tot 2,25 meter boven de kade. De reconstructie van de oude vlietmuren zal de hoofdstructuur van de waterkering vormen. Naast vaste structuren komt er ook een mobiele waterkering waardoor belangrijke zichtassen tussen stad en water gevrijwaard blijven.

De natte zijde, het overstroombare gedeelte, de kade langs de Schelde, vormt een ononderbroken wandeling van noord naar zuid langs de blauwe steen. Het wordt gekarakteriseerd door een robuust karakter. Een continue strook van 10 meter breed blijft gevrijwaard voor hulpdiensten en de bediening van de schepen.

Chris Danckaerts, gedelegeerd bestuurder De Vlaamse Waterweg nv: “Wij voerden de afgelopen jaren ingrijpende werken uit aan de kaaimuren, om de onderbouw te stabiliseren. In een volgende fase verhogen we de waterkering tot Sigmahoogte – van 8,35 meter naar 9,25 meter TAW. Zo is de stad Antwerpen in de toekomst nog beter beschermd tegen overstromingen door stormspringtij in de Schelde. Bovendien behoudt de stad haar connectie met de stroom door de zorgvuldige inplanting van de mobiele waterkering aan de oude vlieten.” 

Diverse beplanting

Het ontwerp heeft een uitgesproken en duidelijke klimaatambitie. Zo worden er koelteplaatsen ontworpen en is er veel aandacht voor de keuzes van beplanting. De soorten beplanting worden afgestemd op de eigenheid van de plek (lokale groeicondities, beschikbare wortelruimte, standplaats, bezonnings- en vochtigheidsgraad) waardoor de beplanting varieert naargelang de zone. Ze zal anders zijn in de nattere vlietentuinen dan in de pocketparken of de verhoogde ligweide. Er is in het ontwerp ook aandacht voor intelligent waterbeheer, met bijvoorbeeld wadi’s met waterminnende planten in de vlietentuinen.

Het gehele parklandschap draagt bij tot de rust en sereniteit die het namenmonument vraagt, als een soort van stilteplek. Toch is de stedelijke ruimte zo ontworpen dat ze ook ruimte creëert voor ontspanning, met een kwalitatief, groen openbaar domein dicht bij het centrum van de stad. 

Timing 

Als alles vlot verloopt start de heraanleg van de nieuwe waterkering en het openbaar domein in het najaar van 2024. De buurt ontvangt nog een uitnodiging voor een infomoment in oktober.

In de mediagalerij staat het beeldmateriaal uit dit bericht. Opgelet, dit is uitsluitend bedoeld voor publicatie in de pers.