Archeologische expo ‘Zeven eeuwen FALCON’ tijdens archeologiedagen
De archeologische expo ‘Zeven eeuwen FALCON’ in het Felixatelier brengt een overzicht van de opeenvolgende opgravingen in het bouwblok achter de Falconpoort aan het Falconplein, Archeologen ontdekten er sporen en vondsten uit de voorbije zeven eeuwen. Een selectie van zeventig vondsten biedt de bezoeker de kans om kennis te maken met die rijke erfenis tijdens de openingsuren van deze expo, of tijdens de archeologiedagen die dit jaar plaatsvinden van 24 tot en met 26 mei.
De voorbije jaren kwamen archeologen door opeenvolgende opgravingen meer te weten over de complexe geschiedenis van het bouwblok achter de Falconpoort. Stadsvernieuwing en verleden gaan er hand in hand: nog steeds zijn enkele overblijfselen zichtbaar waaronder de poort zelf, de kloostermuur van de westelijke pandgang, een datumsteen van de militaire kazerne, en het bas-reliëf van het internationaal Zeemanshuis. Ze zijn getuigen van de vele gedaanten die het bouwblok kende.
In de ondergrond van het bouwblok troffen de archeologen grachten, paalkuilen, muren, kelders, artefacten en menselijke begravingen aan. Hieruit werd een verhaal van zeven eeuwen gereconstrueerd, met aandacht voor de ligging van het laatmiddeleeuwse Falconhof, het uitzicht en de indeling van het slotklooster, het religieuze leven van de falcontinnen, en de restanten van de militaire kazerne. De expo bundelt voor het eerst de resultaten en de meest opmerkelijke vondsten uit de zeven opgravingscampagnes.
Historische context: van Valkenbroek tot Falconhoven
Vanaf 2007 vonden er klein- en grootschalige opgravingen plaats in het bouwblok achter de Falconpoort, tussen de Falconrui, de Oudeleeuwenrui en de Generaal Belliardstraat. De stedelijke dienst archeologie en enkele archeologische bedrijven troffen er resten aan van zeven eeuwen bewoning in het ‘Valkenbroek’, een van oorsprong lager gelegen terrein net buiten de middeleeuwse stad.
De Florentijnse muntmeester Falco de Lampaggio di Pistoia kwam net voor het midden van de 14de eeuw in dienst van de hertog van Brabant Jan III en bouwde daar een verblijf dat status en rijkdom uitstraalde, het zogenaamde ‘Falconhof’. De opgravingen leerden dat het Falconhof omgracht was, met brug en toren en verblijfsgebouwen in duurzame bouwmaterialen. Volgens historische bronnen stichtte Falco er een gasthuis ter ere van de Heilige Ursula en de Elfduizend Maagden, wat begin 15de eeuw zou leiden tot de oprichting van een slotklooster, ‘Mariëndaal’, ook wel het falcontinnenklooster genoemd. Het klooster had sterke banden met begoede Antwerpse families en verwierf in de daaropvolgende eeuwen grote delen van het bouwblok, net als landgoederen buiten de stad.
Tot aan het einde van de 18de eeuw groeide het slotklooster uit met een kerk, eet- en slaapvertrekken, een pandgang, kloostertuinen met boomgaarden en een brouwerij. Het kloostercomplex was zelfvoorzienend maar viel ook ten prooi aan rampspoed van buitenaf: branden, overstromingen, de beeldenstorm,… . Na de afschaffing eind 18de eeuw werd het complex omgevormd tot militaire kazerne, die op zijn beurt plaats maakte halverwege de 20ste eeuw voor de bouw van het Internationaal Zeemanshuis. Ook dit gebouw overleefde de stadsvernieuwing niet, al verwijzen de grootschalige nieuwbouwprojecten ‘Falconhoven’ en ‘De Schilden’ nog naar de rijke geschiedenis en naar de stichter.
Archeologiedagen 2024
Tijdens de jaarlijkse Archeologiedagen stelt het Felixatelier, uitvalsbasis van de stadsarcheologen, haar deuren open op vrijdag 24, zaterdag 25 en zondag 26 mei voor een bezoek aan de gratis expo ‘Zeven eeuwen FALCON’. Bezoekers kunnen bovendien kennismaken met stadsarcheologie en zien hoe archeologen omgaan met vondsten uit opgravingen in de binnenstad. Verder zijn er op de Falconsite zelf rondleidingen en animatie.
De expo 'Zeven eeuwen FALCON’ blijft nadien te bezoeken op dinsdagen, woensdagen en donderdagen. Meer informatie over de expo en het programma van de archeologiedagen is terug te vinden op https://www.antwerpenmorgen.be/nl/projecten/felixatelier/doe-mee.
In de mediagalerij staat een reeks foto's van de expo. Opgelet, dit beeldmateriaal is uitsluitend bedoeld voor publicatie in de pers.